Fertiliteit

Ik stap op de fiets en trap stevig door naar mijn coachingspraktijk. Vandaag is een van mijn ‘vruchtbaarheidsdagen’, zoals ik ze altijd noem. Op deze dagen zie ik mannen en vrouwen die in het vruchtbaarheidstraject zitten om hun zwangerschapskansen te vergroten. Dit zijn voor mij speciale dagen.
Ik heb mij gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met een onvervulde kinderwens. Als ervaringsdeskundige erkende en herkende ik de dingen waar deze koppels tegenaan lopen. En steeds kreeg ik te horen; het zijn niet de echo’s, hormonen en eventuele puncties (al heeft dit ook zeker impact), dat als zwaarste onderdeel wordt ervaren. Het is toch de mentale belasting die dan wordt genoemd. De hoop, de angst, de teleurstelling en jezelf weer bij elkaar rapen voor een volgende poging. Met dit gegeven heb ik voor deze specifieke doelgroep een eigen coachingstraject ontwikkeld. Want een vruchtbaarheidsbehandeling doe je namelijk niet zomaar ‘even’. Een behandeltraject heeft effect op jezelf, je relatie, familieverbanden, vriendschappen en werk. Dus als je het goed bekijkt sijpelt je onvervulde kinderwens en je behandeling door in alle facetten van je leven. Maar wat is het ook fijn dat de behandelingen er zijn en dit je kansen kan vergroten.
Al fietsend denk ik nog aan gisteren.

Een behandeltraject heeft effect op jezelf, je relatie, familieverbanden, vriendschappen en werk

Zonder jou was ze er niet geweest!

Ik kreeg om 6.00 uur ’s ochtends een appje; Ben je wakker? Met een slaperig hoofd bel ik naar het nummer. Ik hoor de vermoeide, maar blijde stem van mijn cliënte Marloes die zegt: Onze dochter is net geboren, wil je naar het ziekenhuis komen om dit bijzondere moment met ons te delen? Hier hoor jij bij, zonder jou was ze er niet geweest! Een prachtig koppel die ik een periode had gecoacht tijdens, tussen en na hun vruchtbaarheidsbehandelingen. Wat vond ik het bijzonder en voelde ik me vereerd dat ze mij uitnodigden om gelijk na de geboorte te komen. Haar stralende ogen, de trotse vader en het zo gewenste kindje in haar armen. Een moment dat we deelden om nooit te vergeten.

Na deze intense gebeurtenis ging ik door naar mijn praktijk. ’s Middags had ik een heftig gesprek met een ander koppel. Alle pogingen hebben helaas niet hun zo gewenste kindje gebracht. Maar de laatste sessies waren bijzonder, naast hun verdriet hebben ze hard gewerkt aan nieuwe doelen en kunnen daar nu ook enthousiast over zijn. Ook al is het einde niet zoals ze droomde en gewenste plaatje, het gaat goed met ze. Wat een krachtig koppel! En ook hier voel ik me vereerd dat ik ze heb mogen begeleiden. En het moment dat ik in hun ogen zag, dat het vuurtje ging branden voor hun nieuwe doelen zal ik ook nooit vergeten.
Ik open de deur van mijn praktijk. Ik ben benieuwd hoe het gaat met de koppels die ik vandaag zal zien.

‘Het nieuws in de spreekkamer van de arts kwam als een enorme klap. De dagen erna probeerde ik mij echt staande te houden en wilde ik er graag samen met je over praten. Daarom begrijp ik niet dat jij juist nu zo naar tegen mij doet. Dat is niet echt helpend, Willem.’ ‘Nou, Karin dan ga je toch!’

Willem en Karin zitten tegenover me in mijn praktijk. Zij met haar ogen vol tranen en een radeloos gezicht. Hij met zijn armen over elkaar, zijn lichaam totaal gespannen en van Karin afgedraaid.

Ik krijg te horen dat mijn zaadkwaliteit zo slecht is, dat ik mijn vrouw met grote waarschijnlijkheid niet zelf zwanger kan maken

Het nieuws

‘Willem, vertel mij eens over het gesprek bij de arts.’ ‘Nou Marijke, wat moet ik erover zeggen? Ik krijg te horen dat mijn zaadkwaliteit zo slecht is, dat ik mijn vrouw met grote waarschijnlijkheid niet zelf zwanger kan maken. Dat alleen een ICSI- traject ons nog enige kans op een kind kan geven. En die kans vind ik nogal klein. En het ligt dus aan mij.’ ‘Karin, hoe was het voor jou om dit nieuws te krijgen?’ ‘Vreselijk, we hadden hier totaal geen rekening mee gehouden. Ik dacht dat er misschien wat mis zou zijn met mij. Maar ik kom wel anders uit dat gesprek dan Willem. We hebben nog kansen met ICSI en ik wil ervoor gaan. Maar als Willem zo blijft doen, dan begin ik nergens aan.’

Andere man

‘Wat bedoel je met als Willem zo blijft doen?’ ‘Hij lijkt wel een totaal andere man, de afgelopen weken. Ik kan niks goed doen. Bij alles is er commentaar, of een nare opmerking. Tijdens onze relatie heb ik hem nog nooit de woorden; “Dan ga je toch!” horen zeggen. Maar de afgelopen week heb ik het meerdere keren gehoord.’
‘Willem, ik hoor je net zeggen; het ligt aan mij. Vertel mij daar eens wat meer over.’
‘Ik weet hoe graag ze een kind wil. Ik had eerlijk gezegd gehoopt dat het probleem bij haar lag. Ik kan ook gelukkig zijn zonder kind, maar ik weet dat zij dat niet kan. En als het dan niet lukt en het ligt aan mij; dat maakt me bang dat ze bij mij weggaat.’

‘Begrijp ik het goed, dat jouw gedrag dat Karin als naar bestempelt eigenlijk jouw angst is die spreekt? De angst dat als ze niet zwanger raakt, ze bij je weggaat?’ ‘Ja, dat denk ik wel.’ ‘Maar Willem, als je dit gedrag blijft vertonen dan duw je haar van je af en heeft ze zeker een reden om te gaan. Ik hoor Karin zeggen dat ze er voor wil gaan. Maar dat kan alleen als je je angsten ook met elkaar deelt. En samen voor dit traject gaat. Karin wil en kan dit niet alleen doen. En misschien onderschat je Karin haar liefde voor jou wel.’ Karin staat op, loopt naar Willem toe en geeft hem een knuffel. ‘Willem, ik wil jou en ook graag een kind, maar we hebben samen een probleem en we gaan samen weer kansen creëren zoals Marijke dat altijd zegt.’

Schuldgevoel

Willem en Karin zijn zeker niet de enigen bij wie dit gebeurt. Deze situatie doet zich regelmatig voor in mijn praktijk. Als er een medisch probleem is bij een van de partners, voelt deze partner zich schuldig en neemt hij of zij bewust of onbewust afstand van de partner. Ik hoor in mijn praktijk ook regelmatig vrouwen zeggen: ‘Zoek maar naar een vrouw die je wel kinderen kan geven!’ Maar dat is niet wat de daadwerkelijke wens is. Het is het verlangen om te horen dat de ander van je houdt, ongeacht wat de uitkomst van het traject zal zijn.

Het is belangrijk om je gedachten en gevoelens met je partner te delen. Doe je dit niet, dan kunnen je gedachten ontsporen en ga je ook dingen voor je partner invullen. Stel elkaar ook de vragen die je hebt. Hoe is het voor jou dat er bij mij iets gevonden is wat onze kans op een kind verkleint? Hoe zie jij mij? En deel wat het met jou doet: Want ik voel mij door dit nieuws…
En dat antwoord mag je zelf geven, dat kan en mag ik ook als je coach niet voor je invullen.

‘Dan kijk ik naar hem door mijn tranen heen en dan zegt hij alleen maar;’ het komt goed!’ ‘Hoe weet hij dat nou? Niemand weet dat. En waarom voelt het voor mij alsof de wereld vergaat en zie ik geen enkele traan bij hem? Soms twijfel ik of hij net zo graag als ik een kindje wil. Hij beleeft het zo anders.’

Partners die hun nog onvervulde kinderwens anders beleven. Het is regelmatig onderwerp van gesprek in mijn praktijk. Het zorgt voor veel onbegrip en irritatie. Maar het is niet anders beleven, maar het anders uiten van emoties.

Soms twijfel ik of hij net zo graag als ik een kindje wil. Hij beleeft het zo anders

Emoties

‘Ik kan je soms wel door elkaar schudden, en tegen je schreeuwen: vertel mij nu eens hoe het voor jou is dat we al zo lang bezig zijn om onze kinderwens te vervullen en dat we zoveel teleurstellingen hebben meegemaakt. Laat je emoties ook eens zien!’ Petra schreeuwt het bijna uit. Ik zie de wanhoop op haar gezicht. Daan kijkt naar Petra en dan naar mij, ik zie aan zijn lichaamstaal dat hij niet weet wat hij met al deze emoties van zijn vrouw moet. ‘Daan, praat jij met Petra weleens over je gevoelens rondom jullie onvervulde kinderwens?’ ‘Nee, maar het is voor haar ook zoveel erger. Als ik haar zo verdrietig en radeloos zie dan wil ik haar troosten. En al die spuiten die ze moet zetten, de punctie, mijn bijdrage is niet zo groot. Zij moet dit allemaal ondergaan. Ik kan niet klagen.’ ‘Ja, maar dat vroeg ik niet; hoe is het voor jou dat jullie nog steeds geen kindje hebben?’ Het blijft even stil. Ik houd mijn mond om hem de ruimte te geven om zijn gedachten te ordenen en te voelen.

Dan begint Daan te vertellen hoe het voor hem is dat hij als enige in zijn vriendengroep geen kind heeft. Het dubbele gevoel dat hij heeft nu zijn jongere zusje zwanger is van de tweede. Dat hij zo verlangt naar een kindje van de vrouw waar hij zo van houdt. Dat hij bang is dat het nooit gaat lukken. Petra is stil en pakt zijn hand.
Dan geeft ze hem een knuffel en zegt: ‘Waarom vertel je mij dit niet thuis? Ik wist niet dat je dit voelde en dat het je zo bezighield. Als ik je zo zie en hoor, dan krijg ik juist het gevoel dat we hier samen in zitten en ik niet alleen.’

Steunen en stutten

Ik leg Petra en Daan uit dat mannen vaak erg bezig zijn met hun vrouw. ‘Als het met haar maar goed gaat. Ze zijn de boel aan het troosten en de boel draaiende aan het houden: de mannen zijn aan het steunen en stutten’, zeg ik met een glimlach. ‘Ze drukken bewust of onbewust hun eigen emoties weg. Daarin gaan er twee dingen mis. Ten eerste als je emoties wegdrukt, kan dat een tijdje goed gaan, maar uiteindelijk willen die emoties eruit. Als je ze lange tijd niet uit, dan krijg je fysieke klachten, zoals: rugpijn, schouderpijn, hoge bloeddruk, of mentale spanning zoals een kort lontje’. Petra kijkt Daan stomverbaasd aan: ‘Zou dat je enorme rugpijn verklaren?’ ‘Het tweede wat er mis gaat, en wat Petra ook ondervond, is dat als je je partner geen deelgenoot maakt van je emoties er juist verwijdering ontstaat. Het was al zo ver dat Petra dacht dat je niet zo graag een kindje wilde.’

Samen

Ik vraag Petra wat het met haar doet nu Daan heeft gedeeld hoe het voor hem voelt. ‘Het voelde voor mij als een eenzaam project en nu voelt het weer als iets van ons samen. Schat, ik krijg er juist kracht van dat jij ook verdriet hebt. Ik voel mij niet meer de uitzondering. We kunnen het verdriet nu delen en samen dragen. Als ik deze emotie in je ogen zie dan durf ik de volgende behandeling weer aan.’ ‘En jij Daan?’ vraag ik. ‘Hoe is het voor jou om je gevoelens zo te delen?’ ‘Ik dacht juist dat ik haar beschermde door mijn emoties niet te delen, omdat ze het al zo moeilijk had. Met al je goede bedoelingen heb je juist een verwijdering veroorzaakt’, reageer ik. Het is ook jouw verdriet, jij verdient net zoveel aandacht als je vrouw.

De man

Ik zie regelmatig dat mannen weinig aan bod komen in het verwerken van hun emoties omtrent de onvervulde kinderwens en de spanningen rondom een vruchtbaarheidstraject. Mannen vertellen zelf ook dat de omgeving altijd vraagt hoe het voor hun vrouw is, maar zelden hoe het voor hen is. Een tip: als je samen met je partner in een vruchtbaarheidstraject traject zit, vraag dan regelmatig aan elkaar: Hoe is het voor jou dat het (nog) niet gelukt is? Hoe vind je dat het traject verloopt? Hoe ga jij om met de teleurstellingen? Waar krijg je hoop van? Wat kan ik voor je doen?

En als je dat samen goed doet, dan mag je ook de omgeving erop attenderen als ze voornamelijk vragen stellen of aandacht geven aan een van jullie. Zeg gerust: vraag het ook eens aan mijn partner, want we hebben een gezamenlijke wens voor een kindje. We zitten hier samen in!

‘Ik voel mij best dom en schaam mij ook. Zo’n fertiliteitstraject zou je toch makkelijk aan moeten kunnen, zoals al die andere vrouwen. En nu zit ik hier bij jou en ik kan alleen maar huilen. Ik ben dus die zwakke vrouw die het niet aankan.’ ‘Kim, wat goed en fijn dat je er bent! Helpt het je als ik zeg dat mijn praktijk vol zit met vrouwen en mannen, die net als jij de stap zetten om hulp te zoeken op mentaal gebied. Je bent niet dom en hoeft je niet te schamen. Je bent juist slim en dapper.’

Ik voel mij best dom en schaam mij ook. Zo’n fertiliteitstraject zou je toch makkelijk aan moeten kunnen, zoals al die andere vrouwen

Ver onder de nullijn

Kim is een van de vele vrouwen voor wie ik zo hard werk aan mijn missie om de mentale belasting van de onvervulde kinderwens onder de aandacht te brengen en de drempel om hulp te zoeken te verlagen. Ik zie mijn cliënten vaak pas als ze ‘ver onder de nullijn’ zijn gezakt. Velen van hen ervaren net als Kim de schaamte om op mentaal gebied hulp te zoeken. Ze hebben immers een fysiek probleem. Namelijk dat het tot nu toe niet gelukt is om zwanger te worden. Ze nemen regelmatig pas de stap naar mijn praktijk, als het hun functioneren in de weg gaat staan en ze voor hun gevoel niet meer om hulp heen kunnen.

De reden van schaamte

‘Waarom die schaamte, Kim?’ ‘Er zijn tegenwoordig zoveel vrouwen die een IVF- traject ondergaan. Dan hoor ik ze zeggen: het viel erg mee. En dan denk ik: het valt helemaal niet mee! Waarom heb ik niet die kracht zoals die vrouwen?’ ‘Spreek jij direct met die vrouwen?’ ‘Nee, dat hoor ik via via.’ ‘Maar als je het via via hoort, dan weet je nooit precies hoe het echt zit. Ken je dat doorfluisterspel? Zo werkt het ook met verhalen die doorverteld worden, er komt altijd iets anders uit dan het oorspronkelijke verhaal. Dus baseer je niet op verhalen van, ik hoorde van het nichtje van de buurvrouw en daar de dochter van. Het is zeker goed om met anderen in gesprek te gaan over het traject. Maar doe dit dan direct met mannen en vrouwen die in het traject zitten, of hebben gezeten. Ieder heeft natuurlijk zijn eigen verhaal en ervaringen, maar iemand die langere tijd in het traject zit en met teleurstellingen te maken heeft gehad, zal nooit tegen je zeggen dat het makkelijk is (geweest). Laat je niet afleiden door anderen, maar houd je bezig met hoe het voor jou voelt. En wat je eraan kunt doen om het voor jou draagbaar te maken.

Het gevoel van falen

‘Die schaamte, zit die nog ergens anders?’ ‘Pfff, heb je even?,’ zegt Kim met een vermoeide lach. ‘Ik schaam mij voor mijn lijf dat niet werkt. Ik schaam mij ten opzichte van mijn ouders, die zo graag opa en oma willen worden. Ik schaam mij ten opzichte van mijn arts, dat ik eigenlijk eerlijk moet zeggen dat ik er na 2 IVF-behandelingen al doorheen zit. Ik schaam mij dat ik op mijn werk minder functioneer. Ik schaam mij dat ik mijn man geen kind kan schenken. Ik schaam mij dat ik geen zin meer heb in seks. Ik faal op al die fronten.’

Laten we samen eerst met het onderwerp, ‘gevoel van falen’ aan de slag gaan. Is een prima startpunt. Goed dat je er bent, Kim!

‘Ik krijg van iedereen advies wat te doen, die twee weken voor de zwangerschapstest. Ik word er gek van, ik voel daardoor alleen maar meer stress. En daarnaast veroorzaken ze bij mij het gevoel dat ik het tot nu toe allemaal niet goed heb gedaan.’
Ik kijk naar de radeloze uitdrukking op Laura haar gezicht en zeg: ‘Het enige juiste advies krijg je door voor jezelf de vraag te beantwoorden: Wat wil ik zelf?‘’

Het enige juiste advies krijg je door voor jezelf de vraag te beantwoorden: Wat wil ik zelf?

Afleiding die bij je past

‘Wat ik zelf wil?’ ‘Ja! Helpt het jou afleiding te zoeken in je werk en de avonden vol sociale activiteiten te plannen? Doen! Of creëer je meer ontspanning door de avonden juist als rustpunt te gebruiken en met een deken op de bank lekker een goed boek te lezen en even met je hoofd in iemand anders leven te duiken? Je moet doen wat jou helpt en dat is heel persoonlijk, dat kan een ander niet voor jou bepalen. Het enige advies dat ik kan geven dat voor iedereen geldt: ga niet de hele dag op de bank of in je bed naar de klok zitten staren, dat zorgt er zeker niet voor dat de tijd sneller gaat.’

Uitkijken naar een positieve test

Die wachtweken na een inseminatie of terugplaatsing van embryo(s). Ik noemde ze zelf altijd de Verschrikkelijke WachtWeken. Ergens zeker een periode om hoopvol te zijn, want het kan zijn dat je na twee weken wachten eindelijk die positieve test in je handen hebt. Maar het kan ook zijn dat je (weer) met een teleurstelling te maken krijgt. En hoe ga je daarmee om? Hoe verwerk je dat? En hoe herpak je jezelf weer door te denken: nieuwe ronde, nieuwe kansen? Zo makkelijk gaat dat niet. Na die 14 dagen is het nieuws namelijk letterlijk levensbepalend. En in die 14 dagen kruipt de tijd tot het oordeel.

Denk er ‘gewoon’ niet aan

‘Weet je Marijke, die mensen die dan tegen mij zeggen, je moet er niet zoveel aan denken. Dan wil ik het liefste schreeuwen: Je begrijpt er niks van!’ ‘Ja’, zeg ik met een glimlach van herkenning, ‘op dit “advies” kon ik zelf altijd het lastigste “fatsoenlijk” reageren. Maar besef dat iedereen dit natuurlijk goed bedoelt en helpend wil zijn. Leg uit, dat omdat je weet dat er een embryo kan ontstaan (OI)/(IUI) of dat je gezien hebt dat er een embryo is teruggeplaatst het onmogelijk is om daar niet aan te denken!
Zeg maar eens tegen jezelf: dat je niet aan een roze olifant mag denken en hij staat de hele dag in je woonkamer, of op kantoor bij je bureau te tetteren met zijn slurf. Je mag er wel aan denken, geef het juist even de ruimte en probeer dan afleiding te zoeken die bij je past.

En de grootste winst behaal je door te accepteren dat het een spannende tijd is. Dat is het mooie van accepteren, zodra je aan jezelf kan en mag toegeven dat het spannend en eng is, wordt het al minder groot en minder zwaar. Ontkennen dat het zo is, is jezelf voor de gek houden en daar trappen je lijf en geest niet in.

Creëer positieve ervaringen

‘Daarnaast geef ik je graag de tip: zorg extra goed voor jezelf in die periode! Creëer positieve ervaringen. En dan bedoel ik; houd je van bloemen: koop een mooie bos voor jezelf. Neem die uitgebreide douche. Ga lekker even winkelen. Of bel je vriendin op die op die altijd echt luistert en je aan het lachen maakt.
Doe waar jij je goed bij voelt! En zeg tegen al die lieve tipgevers. Ik kom heel graag bij je voor steun, zoals een luisterend oor en een knuffel. De adviezen kan je achterwege laten, ik heb alles echt al zelf doordacht.’